نقش خانواده در حجاب و عفاف فرزندان
به گزارش نویدتهران،دکتر علی دژاکام پژوهشگرو مدرس دانشگاه، رئیس پژوهشکده علم و دین پژوهشکده فرهنگ و معارف اسلامی ، اولین منشأ تقويت یا سست‌شدن برخی اعتقادات در افراد جامعه را خانواده دانسته و در اين خصوص به ارائه توضيحاتي پرداخته است.
حجاب و عفاف از ارزش‌های ديني و فرهنگي جامعه اسلامی – ایرانی محسوب می‌شود. مقوله‌ای که برخي معتقدند در سال‌های اخير، کمي از وضعيت مطلوب خود فاصله گرفته و بايد براي معرفي اين ارزش و نهادينه‌کردن آن در بطن جامعه، برنامه‌های گسترده‌ای را پایه‌ریزی کرد.
حجاب و عفاف خاص بانوان نيست!
شاید بخشی از وضعیت کنونی حجاب ظاهری در جامعه از دید بسیاری مطلوب نباشد و عوامل بیرونی متعددی در بروز بدحجابی مؤثر باشد، اما به گفته کارشناسان، بدحجاب‌بودن به‌معنای عفاف‌نداشتن این قشر از جامعه نیست؛ بنابراین نهادینه‌شدن ارزش‌ها و اعتقادات درونی افراد، می‌تواند خنثی‌کننده عوامل بیرونی باشد.
دکتر علی دژاکام می‌گوید: اولین منشأ سست‌شدن برخی اعتقادات در افراد جامعه، از خانواده است. وقتی خانواده از یک‌جهت آسیب ببیند، فرزندان نیز دچار آسیب جدی می‌شوند و ازطرفی، هم جامعه و هم متولیان امر در این موضوع مسئول هستند. اگر رعايت حجاب و عفاف در جامعه کمرنگ شود، پایه‌های ساختاری اجتماع با چالش‌های جدی مواجه می‌شود و برعکس نهادينه‌کردن اين ارزش‌ها، بر پایه‌های نهاد خانواده سالم به‌عنوان رکن اصلی جامعه نیز تأثیر خواهد گذاشت.
رئیس پژوهشکده علم و دین پژوهشکده فرهنگ و معارف اسلامی می‌افزاید: حجاب و عفاف دو مقوله متفاوت و با معانی مختلف هستند که باید باهم تفکیک شوند؛ حجاب، به‌معنای پوشش ظاهری و عفاف، بحث اخلاق و درونی و باطنی بوده و رعایت آن در جامعه نسبی است؛ متأسفانه در بسیاری از موارد هر دو مقوله باهم رعایت نمی‌شود. برخی حجاب ظاهری را رعایت می‌کنند، اما عفاف را رعایت نمی‌کنند و برخی هم برعکس عفاف را رعایت می‌کنند و به حجاب اهمیت نمی‌دهند.
وي همچنين ادامه می‌دهد: بحث عفاف و حجاب مربوط به جنس خاصی نیست؛ هم به خانم‌ها و هم به آقایان مربوط می‌شود. این دو مقوله به‌خصوص عفاف، یک بحث اخلاقی و درونی است؛ لذا هم آقایان و هم خانم‌ها باید مقید به آن باشند و در این مقوله به‌نظر من هردو مساوی هستند.
اين پژوهشگر ديني می‌افزاید: همچنین در بحث حجاب و پوشش نیز به همین صورت است؛ به‌هرحال هم مرد هم زن، باید یکسری از مسائل را رعایت کنند. این درست نیست که وقتی بحث حجاب و عفاف پیش می‌آید، بلافاصله موضوع به خانم‌ها ربط داده می‌شود و آقایان خود را مقید به رعایت آن نمی‌کنند؛ این یک خوانش و برداشت مردسالارانه است که درطول تاریخ در فرهنگ ما وجود داشته است؛ بنابراین همان‌گونه که زن باید پوشیده باشد که آقايان در جامعه دچار مشکل نشوند، در مقابل مرد هم باید مقید باشد که زنان دچار مشکل نشوند؛ چراکه هردو انسان هستند و فرقی باهم ندارند. اینکه بیاییم این موضوع را فقط به زنان ربط بدهیم، اصلا دیدگاه درست و منطقی نیست؛ زن و مرد هردو مخاطب این امر الهی هستند و تنها در رعایت‌کردن این دو مقوله و نوع آن، متفاوت است.
معناي صحيح حجاب بايد تفهيم شود!
بنا به گفته دژاکام، شايد هنوز آن‌گونه که بايد فهم درستي از مفهوم عفاف و حجاب به جامعه و جوانان القاء نشده باشد. شاید در چند سال گذشته این موضوع به‌درستی تبیین نشده است یا در آن افراط یا تفریط شده و همچنین نسبت آن با دین مشخص نشده است و همیشه آن را به دین ربط دادیم؛ درصورتی‌که این‌یک امر فقط دینی نیست، بلکه به اخلاق انسان‌ها و فرهنگ جامعه مربوط است و بايد در بحث اخلاق برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشيم.
اين پژوهشگر با بيان اينکه در مقوله حجاب و عفاف بايد عواملي مختلفي ديده شوند، می‌افزاید: عوامل اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مشکلاتی هستند که باید آن‌ها را دید و بررسی کرد؛ متأسفانه این عوامل ریشه‌یابی و برطرف نمی‌شوند و فقط می‌خواهیم جامعه این موارد را رعایت کنند.
نقش خانواده‌ها
علاوه‌بر عواملی که گفته شد و تأثیرگذار هم هستند، پیش از این ماهواره بود که اغلب خانواده‌ها نداشتند و از آن استفاده نمی‌کردند و درحال‌حاضر تلفن‌همراه در دسترس همه وجود دارد؛ ولی خانواده‌ها همچنان نقش مهم و محوری دارند. باوجود اینکه بعضی از جامعه‌شناسان و روان‌شناسان معتقدند که نقش خانواده‌ها در امر تربیت کم شده، ولی از‌نظر من این‌طور نیست؛ نقش خانواده همچنان اساسی است. خانواده‌هایی که اصولی دارند، از یک شعور اجتماعی و فرهنگی بالایی برخوردار و کمتر درگیر مد و تجملات هستند، فرزندان آن‌ها کمتر دچار این‌گونه مشکلات می‌شوند؛ راحت‌تر هم می‌توانند با فرزندان خود ارتباط بگیرند و آن‌ها را کنترل کنند؛ ولی خانواده‌هایی که در یک چارچوب ضعیف‌تری هستند و اصالت و فرهنگ خود را ازدست‌داده باشند، این طبیعی است؛ بنابراین وقتی خانواده‌هایی که خودشان جلوی بچه‌ها قلیان می‌کشند، فرزندان نیز از آن‌ها الگو می‌گیرند.
برگرفته از:نشریه امین جامعه